Ec: Tulipe en Yumbo cultuur

Een bijzonder interessante en grote cultuur die ten noordwesten van Quito leefde is de Yumbo cultuur. Het Yumbo volk leefde van 800 voor Christus (!) tot aan de Spaanse verovering rond 1660 na Christus. Dit is dus een veel oudere cultuur dan die van bijvoorbeeld de Inca’s, die immers rond Cuzco leefden vanaf de 13de eeuw en pas begonnen hun rijk uit te breiden vanaf 1438 tot aan de uiteindelijke overwinning van de Spanjaarden in 1572.

Yumbo cultuur en Tulipe met coluncos 

Dit Yumbo volk was een belangrijk, vredelievend en ontwikkeld volk met een heel rijke cultuur, waarbij ze veel handnijverheid bedreven en leefden van de jacht en producten die ze verbouwden. Het was een vredelievend volk dat door de handel veel in contact was met andere culturen. Zij controleerden namelijk de belangrijke handelsroute tussen de kust, de Andes en de Amazone. Ze hadden vruchten als bananen, ananassen, avocado’s, citrusvruchten, guaves, en ze hadden groenten als courgette en palmharten. Ze hielden dieren als zwijntjes, kalkoenen, agouti’s en vis. Verder hadden ze beschikking over honing en over rituele en medicinale planten zoals orchideeën en coca die ze verbouwden op terrassen. Ze handelden in maïs, yuca, chili’s, zoete aardappel, kokos, zout en rubber. Het katoen van de Yumbo’s is het begin geweest van Quito als centrum van de Zuid Amerikaanse katoenindustrie.

Een belangrijk betaalmiddel van de Yumbo’s was de prachtige rode Spondylus schelp, die van de kust kwam. Er werd dan ook handel gedreven van Quito tot aan de kust van Ecuador.

Belangrijke handelsroutes verliepen door de bijzondere “culuncos”, wat diep uitgesleten paden waren in het landschap, een soort open wandel tunnels tot soms wel 8 meter diep (!), verborgen in de dichte begroeiing van de bergen. Jarenlang zijn deze ‘omgekeerde tunnels’ ook nog gebruikt als smokkelroutes. Nu zijn de meeste dichtgegroeid. Er zijn op verschillende plekken nog stukken van deze tunnels terug te vinden, zoals bijvoorbeeld diep in het Pahuma Orchid Reserve, en dus ook in de Pululahua krater. De mensen liepen dus met hun handelswaar vanaf de kust naar boven door het nevelwoud en dan dwars door de Pululahua krater naar Quito en terug.

De culuncos kunnen jullie zien in de Pululahua krater.

 Misschien en in goed overleg met de chauffeur is er ook tijd voor een bezoek aan Tulipe. In ieder geval voor wat meer achtergrondinfo hierbij een beschrijving:

Een belangrijk centrum voor de Yumbo’s was Tulipe, voorbij Mindo, bij Nanegalito naar beneden. In eerste instantie waren de Spaanse geschiedschrijvers niet zo geïnteresseerd in deze cultuur, maar intussen zijn hier zo’n 2000 pyramides en heuvels gevonden.

De Tulipe Archaeological Site was waarschijnlijk de belangrijkste ceremoniële site. Buiten liggen zo’n 8 bouwwerken en veel waterbekkens, mooi in de natuur gelegen. Bij deze waterbekkens werden ceremonies gehouden bij de weerspiegeling van de maan.

Alles is prachtig in de lommerrijke natuur gelegen en je kunt er mooi doorheen lopen, van de ene site naar de andere.

Er is ook een Inca bouwwerk, dat indertijd gebouwd is door de Inca’s op een van de Yumbo tempels.

Tussen 1520 en 1534 werden de Yumbo’s onderworpen aan de Inca’s en de cultuur ging uiteindelijk ten onder door de ziektes die de Spanjaardaarden meebrachten en de uitbarsting van de vulkaan Pichincha in 1660, waarbij Tulipe onder een laag van 20-25 centimeter as werd bedolven.

In Tulipe is het Tulipe Archaeological Site-Museum met het Yumbo People Interpretation Center. Het museum geeft een goed beeld van deze bijzonder interessante cultuur. Er staan voorbeelden van hoe ze eruit zagen, welke voorwerpen ze gebruikten, hoe hun huizen eruitzagen en overzichten hoe dit enorme gebied eruit heeft gezien, met ook toelichting op de culuncos. Buiten liggen stenen met daarin door de Yumbo’s uitgehouwen petrogliefen met bijzondere tekens. En je kunt heel mooi door het gebied rond het museum lopen met de archeologische sites, prachtig gelegen in de natuur.